Zeven jaar Codam, de gratis programmeeropleiding in Amsterdam
Leren zonder leraar?
Een opleiding zonder leraren. Dat het kan, bewijst de Amsterdamse programmeeropleiding Codam al jaren. Maarten Naaijkens, tot 1 oktober 2025 algemeen directeur, over de winst van een peer-to-peer opleiding.
Tekst: Carla Desain Beeld: Milan Goldbach
Stel Codam eens aan ons voor
“Codam (Codeeropleiding Amsterdam) is een programmeeropleiding op bachelorniveau. In ongeveer twee jaar tijd leveren we deskundige IT-professionals af aan de arbeidsmarkt, die snakt naar dit soort mensen. Dat doen we met docentloos peer-to-peer onderwijs.”
“Kansengelijkheid en diversiteit staan hoog in ons vaandel. Daarom betalen studenten geen collegegeld en stellen we geen startkwalificatie-eisen aan instromers. Zo krijgen ook vroegtijdig schoolverlaters, thuiszitters, vluchtelingen en leerlingen met een niet-bètaprofiel bij ons de kans om hun programmeerkwaliteiten te ontwikkelen.”
Jullie zullen toch wel toelatingseisen hebben?
“Nee en ja. In principe is iedereen vanaf 18 jaar met affiniteit met programmeren welkom. Ook als die persoon geen of een buitenlands schooldiploma op zak heeft of nauwelijks programmeerervaring.”
“Maar we zijn een serieuze opleiding. Wie bij ons start, moet een reële kans van slagen hebben. Dus filteren we vooraf op focus, doorzettingsvermogen en logisch denken. Wie de eerste ronde doorkomt, mag deelnemen aan een vierweekse assessmentronde met ongeveer honderd medekandidaten die wij ‘piscine’ noemen. We gooien ze daarbij in het diepe met complexe opdrachten. De bedoeling is dat kandidaten zelf én samen uitvogelen hoe ze die moeten aanpakken, net als in de rest van onze opleiding.”
‘De meeste studenten hebben al een baan zodra ze het corediploma op zak hebben’
Maarten Naaijkens
“Na afloop mag ongeveer 40 procent van de mensen door naar de core-opleiding op bachelorsniveau. Er zijn altijd mensen die zichzelf terugtrekken, de rest filteren wij als team. Daarbij hanteren we geen harde meetlat. We kijken of kandidaten passen bij onze opleiding. Iemand die supergoed kan programmeren maar alles alleen doet, past hier niet. Iemand die zichzelf niet kan motiveren en alleen maar leunt op anderen, ook niet.”
“De core zelf beslaat dertig complexe opdrachten. We sluiten die af met een stage van een half jaar. Wie verder wil studeren, kunnen we een advanced (masterniveau) opleiding aanbieden. Daar maakt maar een handjevol studenten gebruik van. De meeste studenten hebben al een baan zodra ze het corediploma op zak hebben.”
Waarom kiezen jullie voor docentloos onderwijs?
“Zeker in het primair en voortgezet onderwijs is de leraar een cruciale factor in goed onderwijs. Wij verzorgen hoger onderwijs aan (jong)volwassenen, dat is toch anders. Van leren met en van elkaar, leer je meer dan alleen de lesstof. Ik verklaar onze vorm van peer-to-peer onderwijs niet heilig, maar die leent zich uitstekend voor leren programmeren. Bovendien willen we ons onderwijs gratis aanbieden om het zo toegankelijk mogelijk te houden, terwijl we niet bekostigd worden door het ministerie. Dat kan niet als we ook docenten in dienst zouden hebben.”
Wie maakt dan die complexe opdrachten?
“Het curriculum is ontwikkeld in Frankrijk, we zijn een soort franchise van Ecole-42/42-Network. Wij vertalen bij Codam de opdrachten in het Nederlands en Engels. Het 42-curriculum is helemaal opgezet voor peer-to-peer leren, zonder lessen. Wij bieden de laatste tijd daarnaast wel mengvormen aan om ons onderwijs te verrijken.”
Jullie hechten aan diversiteit, lukt dat ook?
“Diversiteit en inclusiviteit koesteren, is een van onze belangrijkste waarden. We streven naar een gemêleerde populatie in een community waarin iedereen zich welkom voelt en iedereen zichzelf kan zijn. Dat lukt behoorlijk goed, maar we zijn altijd bezig om dit nog verder te verbeteren.”
“We zijn trots op ons percentage vrouwelijke studenten van 36 procent. Andere programmeeropleidingen komen met moeite aan de 15 procent. Daar doen we dan ook ons best voor. Wat betreft diversiteit qua land van herkomst: In het begin kwam het grootste deel van onze studenten uit Nederland, intussen is dat de helft. We hebben een bonte mix van studenten van binnen en buiten de EU. Studenten vinden het aantrekkelijk dat we gratis zijn en in Amsterdam zitten.”
‘Mijn grootste wens is dat onze opleiding erkend wordt door het ministerie’
“Net als andere programmeeropleidingen hebben we veel neurodiverse studenten, bij ons is dat ongeveer 30 procent. Voor hen is de enorme vrijheid hier soms wat lastig. We zijn 24/7 open, je mag komen wanneer je wilt, er is bijna nooit de druk om op een bepaald moment ergens te zijn. Die flexibiliteit is heel aantrekkelijk, maar biedt ook weinig houvast. Onze twee studieadviseurs kunnen helpen hun leven te ordenen en structuur aan te brengen in het studeren. Mede voor deze groep zijn er ook stilte-werkplekken gecreëerd.”
Heb je nog dromen of wensen voor Codam?
“Ik zou het fijn vinden om verder te groeien en zo nog meer impact te kunnen maken door meer mensen in contact te brengen met technologie en een andere onderwijsvorm. We zouden dan ook nog meer goed opgeleide software-engineers kunnen afleveren aan bedrijven. Maar mijn grootste wens is dat onze opleiding erkend wordt door het ministerie. Niet om zo geld voor de school te krijgen, maar zodat onze studenten recht krijgen op studiefinanciering en een erkend diploma. We zijn daarover in gesprek met het ministerie.”
Jeroen van Halderen, 25 jaar, net afgestudeerd als core-student:
Bij Codam is het aandeel neurodiverse studenten zo’n 30 procent. Jeroen van Halderen voelt zich er dus thuis. “Ik val hier niet eens echt op met mijn autisme. Er lopen veel studenten rond die dat in meer of mindere mate hebben, niet zo gek voor een programmeeropleiding. De combinatie van autisme met een opleiding zonder roosters en vaste lestijden is minder ingewikkeld dan je misschien zou denken. Als de opleiding geen structuur biedt en mensen daar wel behoefte aan hebben, maken ze die zelf wel. Zoals ik met mijn kantoortijden bijvoorbeeld. Vaak spreken studenten een tijd af om hier samen aan een project te werken. Het idee dat je vrienden hier zijn, motiveert ook om op tijd uit bed te komen en hierheen te fietsen. En als je daar behoefte aan hebt, kan de studentenadviseur je altijd helpen meer structuur in je werk en je leven aan te bieden.”
