Hoe kan gamification het onderwijs de komende jaren leuker maken? Een groot deel van onze leerlingen is opgegroeid met games als Fortnite, Roblox en Minecraft. Ze managen teams, kopen gear, bouwen werelden en leren door te falen.
En dan komen ze op school. Daar is level 1 elke dag hetzelfde: stilzitten, luisteren, toets maken aan het eind en een cijfer krijgen als beoordeling. Het onderwijs is een van de weinige sectoren in de wereld die in de afgelopen honderd jaar amper is veranderd. Vergelijk een lokaal uit 1925 eens met 2025: toen een krijtbord, nu een digibord of een docent die voor de klas een powerpoint presentatie afdraait. Het kan anders en daar kan gaming een belangrijke rol in spelen.
Gamification als motivator voor succes
Wereldwijd spelen dagelijks miljoenen jongeren de game Roblox. Roblox is geen simpele videogame, maar een platform waar je met jouw avatar kunt leren, spelen, creëren, samenwerken en ondernemen. De beste games zijn gebouwd op principes waar we in het onderwijs jaloers op kunnen zijn, maar vooral ook van kunnen leren.
De vier elementen voor een succesvolle game zijn:
1. Helder doel: Je weet altijd wat jouw missie is en wat je moet doen om de game ‘uit te spelen’
2. Directe feedback: Je ziet als speler meteen wat werkt en wat niet
3. Veilig falen: Je mag vaak ‘Game Over’ gaan zonder consequenties
4. Autonomie: Je maakt jouw eigen keuzes en volgt jouw persoonlijke route
En wat doen wij in het onderwijs? We gebruiken af en toe een Kahoot quiz en noemen het gamification. Maar een quiz met confetti is nog geen game, het blijft oude wijn in nieuwe zakken. Dat kan anders.
Wat kan onderwijs leren van games?
Neem de wereldberoemde game Mario Bros. Iedereen snapt het einddoel: de prinses Peach redden uit het brandende kasteel van Bowser. Je weet als speler niet precies welke obstakels je tegenkomt op jouw reis door de game, maar het doel is helder en elke stap voorwaarts voelt als een “level up”, een beloning.
Stel je voor dat we leren ook op die manier zouden benaderen. Dat je, voordat je een profiel kiest of een studiekeuze bepaalt, weet wat jouw “eindspel” is: welke routes er zijn, welke skills je nodig hebt en welke kansen dat later oplevert als je gaat werken? Dan kunnen we als docenten en onderwijsinstellingen veel gerichter gaan sturen op de ontwikkeling van de juiste skills. In plaats van losse vakken en toetsen krijgt een leerling een persoonlijk leerpad met levels en missies. Hoe mooi zou dat zijn?
Begin morgen. Maak van jouw les een Quest!
Het goede nieuws is, jij kan morgen beginnen. Je hoeft geen gamer te zijn of Playstations in het klaslokaal te zetten om te starten. Ik geef je drie praktische tips die je direct kunt toepassen.
1. Maak falen mogelijk
Werk met meerdere kleine opdrachten in de les in plaats van een toetsmoment. Laat leerlingen fouten maken, feedback krijgen en opnieuw proberen, net als in een game. Game over? Probeer het opnieuw.
2. Maak de progressie zichtbaar
Werk met levels, experience points en badges voor behaalde skills voor presenteren, samenwerken of topografie. Een eenvoudig leaderboard als onderdeel van het digibord kan al leuk zijn.
3. Maak van jouw les een Quest
Begin de les met een verhaal: ‘Vandaag zijn jullie het crisisteam van een Air BNB locatie en die hebben een vernietigende review ontvangen’. De theorie en opdrachten in de les worden onderdeel van de missie van de leerlingen en uiteraard volgt er na het voltooien van de missie een beloning.
De echte concurrent van je les
We zeggen vaak dat “leerlingen snel afgeleid zijn”. Maar misschien is het beter om te zeggen: we concurreren als onderwijs met beter ontworpen leeromgevingen, die beter inspelen op wat jongeren echt bezighoudt. Games nemen de beleving van jongeren serieus en testen voortdurend wat hen motiveert en waar spelers afhaken.
De wereld wordt speelser, werk steeds digitaler en leren meer on demand en gepersonaliseerd. De grote vraag is wanneer het onderwijs ervoor kiest om gaming en gamification volledig te omarmen.
De vraag aan jou is: Durf jij de spelregels te herschrijven en de verborgen kracht van gaming te ‘unlocken’?
Meer leren over de kracht van gamification? Kom dan tijdens IPON 2026 naar de sessie met Thijs van Dijk. Bekijk hier het programma.
