Het profielwerkstuk zoals we dat kennen, is achterhaald in dit AI-tijdperk. Onderwijsexpert Barend Last wil terug naar de essentie. Leerlingen moeten laten zien wat ze kunnen. En dat hoeft niet met een dik pak papier.
Last vindt het profielwerkstuk in veel gevallen een schrijfproduct dat vooral makkelijk is om na te kijken, maar weinig zegt over wat een leerling werkelijk kan. “Een essay of profielwerkstuk thuis schrijven, is in het AI-tijdperk nauwelijks nog valide. Je weet niet wat een leerling zelf heeft geschreven en wat door AI is gegenereerd. In feite wist je voorheen eigenlijk ook niet of de leerling het zelf had geschreven, maar het was wel handig om te beoordelen en het sloot natuurlijk wel aan bij het vervolgonderwijs dat ook sterk op geschreven producten leunt”, stelt hij.
Alternatieven
Volgens Last moeten we terug naar de essentie. “Een profielwerkstuk is bedoeld om te laten zien dat je onderzoeksvaardigheden beheerst en je kunt verdiepen in een onderwerp. Is daar altijd een schrijfproduct voor nodig? Zo ja, hoe moet de beoordeling daarvan er dan uitzien, en zo nee, wat zijn daarvoor de alternatieven? Dan kom je erachter dat je op heel veel manieren onderzoek kunt doen en dat kunt beoordelen, die een papieren product overstijgen.”
“Dat vraagt wel dat je je toetsing aanpast van één keer een product nakijken naar bijvoorbeeld wekelijkse check ins waarin de leerling regelmatig verantwoording aflegt en je meer werkt vanuit een authentieke praktijk. Als dat goed gaat, hoeft er niet aan het eind ook nog eens een werkstuk van veertig pagina’s te schrijven. Het is het formatieve werken, dat de laatste jaren sowieso al terrein heeft gewonnen, maar nu dankzij AI een extra duw in de rug krijgt. En maar goed ook.”
AI als hulpbron
AI kan in dit proces juist een hulpbron zijn. Last ziet volop mogelijkheden om leerlingen te leren hoe ze met behulp van AI betere teksten structureren, elkaars werk becommentariëren en kritisch naar informatie kijken. “Als je dit in de klas doet, is er geen sprake van fraude. Je bent samen aan het leren, met AI als middel. Het is sowieso gek om te focussen op fraude. Beter is het om steeds vanuit je leerdoel te vragen: bereik ik met mijn onderwijs wel wat ik wil bereiken? Dat verlegt het probleem van de leerling, naar daar waar het hoort: bij de leraar.”
Leerervaring
Het profielwerkstuk zou zo kunnen uitgroeien tot een leerervaring die aansluit bij de wereld van vandaag. “Weg dus met het verplicht nummertje dat vooral de nakijklast van docenten bepaalt. Maak het profielwerkstuk eigentijdser, authentieker en relevanter. Focus veel meer op de verantwoording in het proces, met een focus op het proces. Alleen dan bereidt het leerlingen echt voor op studie, werk en een samenleving waarin AI een vanzelfsprekend hulpmiddel is.”
